Bozkır imparatorluğu

Bozkır imparatorluğu

Bozkır İmparatorluğu Türk ve Moğol topluluklarında bilinmeyen bir tarihte geliştirilmiş ve en az 2000 yıl boyunca Avrasya'nın büyük bir kısmı üzerinde (özellikle bozkır iklimi'nde) çok başarılı şekilde uygulanmış bir yönetim sistemidir.

En mühim özellikleri hayvancılık ile geçimini sağlayan göçebe halkların güçlü bir hükümdarın etrafında birleşip konfederasyon oluşturması. Bu konfedersyon başarılı olduğu sürece büyümeye devam etmesi, başarısız olduğu zamanda tekrar ayrılması. Devletin sırf dev hayvan sürülerini beslemek için mühim olan bozkırlara yayılması, bozkırları olmayan bölgelere yerleşilmeyip bu bölgelerin halkları sırf vergiye bağlanması. Hükümdarın ölümünden sonra ülke oğulların arasında bölünmesi.

Tarihin en büyük bozkır imparatorlukları Hunlar, Göktürkler ve Cengiz Han'ın yönetimi altındaki Moğollar tarafından kurulmuştur.


İlk Bozkır İmparatorları

MÖ 220 yılında Çin yıllıklarında ilk kez sözü edilen Hiung-nu devleti (Büyük Hun İmparatorluğu) bozkır imparatorluğu geleneği'nin kurucusu olarak görülür. İlk adı geçen hükümdarlar Teoman ve oğlu Mete Tengrikut ve Şan-yu (veya Tan hu) unvanını taşımaktadırlar ve kendilerinin Göktanrı tarafından taht'a oturtulduklarını vurgulamaktadırlardır. Ancak bozkır imparatorluğu bu en eski kanıtlarında dahi çok iyi gelişmiş ve gelenekselleşmiş bir şekilde karşımıza çıkmakta ve bu yüzden çok daha önce gelişmiş olması gerektiği düşünülmektedir. Hiung-nu konfederasyonu uzun süre 24 boydan oluşmuş, sonradan boyların bazıları ayrılıp kendi kendine bozkır imparatorlukları kurmuşdur.

Hiung-nu'ların torunları olduğu düşünülen Hunlar birçok küçük ve büyük bozkır imparatorlukları kurmaya devam etmişdir (Ak Hunlar, Avrupa Hun İmparatorluğu v.b.).



Kaynakça

Further reading

Amitai, Reuven; Biran, Michal (editors). Mongols, Turks, and others: Eurasian nomads and the sedentary world (Brill's Inner Asian Library, 11). Leiden: Brill, 2005 (ISBN 90-04-14096-4).
Drews, Robert. Early riders: The beginnings of mounted warfare in Asia and Europe. N.Y.: Routledge, 2004 (ISBN 0-415-32624-9).
Grousset, Rene. The Empire of the Steppes: a History of Central Asia, Naomi Walford, (tr.), New Brunswick, NJ: Rutgers University Press, 1970.
Hildinger, Erik. Warriors of the steppe: A military history of Central Asia, 500 B.C. to A.D. 1700. New York: Sarpedon Publishers, 1997 (hardcover, ISBN 1-885119-43-7); Cambridge, MA: Da Capo Press, 2001 (paperback, ISBN 0-306-81065-4).
Kradin, Nikolay. Nomadic Empires: Origins, Rise, Decline. In Nomadic Pathways in Social Evolution. Ed. by N.N. Kradin, Dmitri Bondarenko, and T. Barfield (p. 73-87). Moscow: Center for Civilizational Studies, Russian Academy of Sciences, 2003.
Kradin, Nikolay. Nomads of Inner Asia in Transition. Moscow: URSS, 2014 (ISBN 978-5-396-00632-4).

See also

Thalassocracy
List of Mongol states
Mongol and Tatar states in Europe
List of Turkic dynasties and countries
Eurasian nomads
Inner Asia
History of Central Asia
Military history of Asia
Historic states represented in Turkish presidential seal

References

Jump up ^ Golden, Peter B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples: Ethnogenesis and State Formation in the Medieval and Early Modern Eurasia and the Middle East. Southgate Publishers. p. 75.
Jump up ^ "Scythian". Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 16 May 2015.
Jump up ^ "Scythia". Columbia Electronic Encyclopedia. Columbia University Press. Retrieved 16 May 2015.
Jump up ^ "The Scythians". history-world.org.
Jump up ^ "Scythia", Dictionary of Greek and Roman Geography (1854), William Smith, LLD, Ed.
Jump up ^ Lessman, Thomas. "World History Maps". 2004. Thomas Lessman. Retrieved 23 October 2013.
Jump up ^ Sinor 1990, p. 113
Jump up ^ "Sarmatian". Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 31 December 2014.
Jump up ^ Waldman & Mason 2006, pp. 692–694
^ Jump up to: a b J.Harmatta: "Scythians" in UNESCO Collection of History of Humanity – Volume III: From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD. Routledge/UNESCO. 1996. pg. 182 Cite error: Invalid <ref> tag; name "UNESCO" defined multiple times with different content (see the help page).
Jump up ^ Arrowsmith, Fellowes, Hansard, A, B & G L (1832). A Grammar of Ancient Geography,: Compiled for the Use of King's College School (3 April 2006 ed.). Hansard London. p. 9. Retrieved 20 August 2014.
Jump up ^ Arrowsmith, Fellowes, Hansard, A, B & G L (1832). A Grammar of Ancient Geography,: Compiled for the Use of King's College School (3 April 2006 ed.). Hansard London. p. 15. Retrieved 20 August 2014.
Jump up ^ The Dynasty Arts of the Kushans, University of California Press, 1967, p. 5
Jump up ^ http://www.kushan.org/general/other/part1.htm and Si-Yu-Ki, Buddhist Records of the Western World, (Tr. Samuel Beal: Travels of Fa-Hian, The Mission of Sung-Yun and Hwei-S?ng, Books 1–5), Kegan Paul, Trench, Trubner & Co. Ltd. London. 1906 and Hill (2009), pp. 29, 318–350
Jump up ^ which began about 127 CE. "Falk 2001, pp. 121–136", Falk (2001), pp. 121–136, Falk, Harry (2004), pp. 167–176 and Hill (2009), pp. 29, 33, 368–371.
Jump up ^ Wyatt 2004, p. 8.
Jump up ^ Chen, Sanping (1996). "A-Gan Revisited — The Tuoba's Cultural and Political Heritage". Journal of Asian History 30 (1): 46–78.
Jump up ^ Prokopios, Historien I 3,2-7.
Jump up ^ Grousset, Rene (1970). The Empire of the Steppes. Rutgers University Press. pp. 67–72. ISBN 0-8135-1304-9.
Jump up ^ West 2009, pp. 274–277
Jump up ^ William Montgomery McGovern – early empires of Central Asia ,p. 421
Jump up ^ Gregory G.Guzman – the barbarians a negative or positive factor in ancient and medieval history?, The historian 50 (1988), 568–70
Jump up ^ Thomas T.Allsen – and conquest in Mongol Eurasia, 211
Jump up ^ Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania, by Barbara A. West, p. 558
Jump up ^ Pamela Crossley, The Manchus, p. 3
Jump up ^ Patricia Buckley Ebrey et al., East Asia: A Cultural, Social, and Political History, 3rd edition, p. 271
Jump up ^ Frederic Wakeman, Jr., The Great Enterprise: The Manchu Reconstruction of Imperial Order in the Seventeenth Century, p. 24, note 1
Jump up ^ Huang 1990 p. 246.
Jump up ^ "逸周書". Retrieved 18 March 2015.
Jump up ^ Gorelova 2002, pp. 13-4.
Jump up ^ Gorelova 2002, p. 14.
Jump up ^ Williamson 2011.
Jump up ^ Vajda.
Jump up ^ Sinor 1996, p. 416.
Jump up ^ Twitchett, Franke, Fairbank 1994, p. 217.
Jump up ^ de Rachewiltz 1993, p. 112.
Jump up ^ Cite error: The named reference Breuker_2010 was invoked but never defined (see the help page).
Jump up ^ Wurm 1996, p. 828.
Jump up ^ Reardon-Anderson 2000, p. 504.
Jump up ^ Mote, Twitchett & Fairbank 1988, p. 266.
Jump up ^ Twitchett & Mote 1998, p. 258.
Jump up ^ Rawski 1996, p. 834.
Jump up ^ Rawski 1998, p. 43.
Jump up ^ Allsen 2011, p. 215.
Jump up ^ 萧国亮 (2007-01-24). "明代汉族与女真族的马市贸易". 艺术中国(ARTX.cn). p. 1. Retrieved 25 July 2014.
Jump up ^ Serruys 1955, p. 22.
Jump up ^ Perdue 2009, p. 127.
Jump up ^ Peterson 2002, p. 31.